جایگاه نازل ایران در حوزه هوش مصنوعی

آیلین سیروس: تحولات دنیای فناوری، دنیای دیجیتال که هر روز شاهد گسترش غیر قابل تصور آن در جهان هستیم بی شک تمامی شئونات زندگی را در برگرفته و خواهد گرفت. به گفته حسین راغفر متاسفانه نسبت کشور ما به این تحولات بسیار وحشتناک و دور است. مهاجرت بی رویه نخبگان طی سالهای گذشته باعث این عقب ماندگی است که اگر مسئولان چاره ای نیندیشند در آینده کشورهای صاحبان فناوری به شکلی نوین ما را استعمار خواهند کرد.

گفتگو با دکتر حسین راغفر، استاد دانشگاه و اقتصاددان در خصوص تحولات فناوری و جایگاه ایران در این حوزه را در ادامه می خوانید:

تحولات نوین در عرصه فناوری به شکلی غیرقابل تصور در حال تغییر و گسترش است. نظرتان را در این خصوص بیان کنید؟

تحولاتی که در این حوزه در جهان در حال وقوع است و نسبت کشور ما به آن وحشتناک است. ببینید پیش از انقلاب صنعتی یک دنیای متوازنی وجود داشت. قدرت اقتصادی، وضعیت معیشتی مردم و امثال اینها همه شبیه هم بود. اما انقلاب صنعتی قدرت نظامی برتری را به طور متمایز به کشورهای صنعتی داد و فرصتی را برای آنها فراهم کرد که بقیه دنیا را استثمار کنند و اگر ملت ها تن نمی دادند به زور اسلحه این کار را می کردند که اسمش را امپریالیسم گذاشتند. این کشورها و حکومتها دنیا را تسخیر و منابع دنیا را به سمت کشورهای خودشان غارت کرده و این تفاوتها را تا به اینجا دائمی کردند. اتفاقی که امروز در دنیا در حال وقوع است اتفاق فناوری و تحولات آن است که به نحو غیر قابل تصوری ظرفیتهای جدیدی را در اختیار کشورهای صاحب تکنولوژی قرار داده است؛ فناوری های نوظهوری مثل هوش مصنوعی، رباتیک و...که به تعبیری در آینده تاثیرات هوش مصنوعی در تمامی شئونات زندگی مردم نمایان خواهد بود. از جمله تاثیرات هوش مصنوعی در حوزه های نظامی است که به زودی این آدمها نیستند که می جنگند بلکه رباتها این کار را خواهند کرد. به طوریکه امروزه رباتها در حوزه های نظامی و اقتصادی فعالیت میکنند. گفته می شود تا سال 2030 در امریکا هیچکس حق رانندگی ندارد و باید مجوز بگیرد زیرا تمام خودروها رباتهایی هوشمند خواهند بود. حتی حمل و نقل عمومی، باربری با رباتها انجام خواهد شد. اما از طرفی گفته میشود نزدیک به 6 میلیون شغل رانندگی و در حوزه های دیگر در امریکا از بین خواهد رفت و تا سال 2028 احتمالا یک میلیارد و 200 میلیون شغل در دنیا از بین خواهد رفت و نابرابری به شدت افزایش خواهد یافت. این مسئله جهانی است و کشورهایی که بیشترین استفاده را دارند شاید بیشترین آسیب هم در کمینشان باشد. به همین دلیل آنها  از امروز به فکر چپاول باقی دنیا هستند تا بتوانند از منابع دیگران برای تامین رفاه مردم خود استفاده کنند بنابراین دنیا به سمت درگیری های جدی تری پیش می رود زیرا منابع محدودتر میشود. بحرانها در داخل کشورهای صنعتی هم گسترش پیدا خواهد کرد.

ایران در این حوزه در چه جایگاهی قرار داشته و به کجا خواهد رسید؟

متاسفانه در ایران در حوزه فناوری های نوین از جمله هوش مصنوعی نسبت به دنیا بسیار عقب هستیم در جایی که هنوز درگیر مشکلات شدید اینترنت ساده هستیم دیگر هوش مصنوعی جایگاه خود را دارد! از طرفی در کشور سالهاست نسبت به مهاجرت نخبگان هشدار داده ایم؛ در دوره احمدی نژاد این را مضحکه کردند و گفتند این فرارمغزها نیست بلکه مهاجرت است و برمی گردند، اما هیچ دلیل و نشانه ای برای بازگشت این نخبگان وجود ندارد و حتی کار به جایی رسیده نه تنها نخبگان مان در حال مهاجرت هستند و سرمایه های جدی که وارد دانشگاه میشود از همان روز اول به دنبال این هستند که بعد از اخذ مدرک بروند و در کشورهای پیشرفته شغل پیدا کنند بلکه امروز شاهد خروج تکنسینها نیز هستیم اعم از آرایشگر، مکانیک، لوله کش ...از نمونه های بارز این دسته میتوان کشور عراق را مثال زد که امروز این دسته از تکنسین ها به این کشور همسایه میروند زیرا این کشور برای بازسازی به تکنیسنهای ما احتیاج دارد، کارشناسان و متخصصان هم که به کشورهای پیشرفته تر میروند.

با مهاجرت این افراد در کشورهای دیگر خلق ثروت میشود اما چرا مسئولان به این فکر نیستند که این سرمایه ها در داخل کشور خلق ثروت کنند؟

 سالهاست که نهادهای حاکمیتی در اقتصاد کشور حضور پررنگی پیدا کرده اند و هر روز بر قدرتشان افزوده میگردد. این نهادها امکان حضور بخش خصوصی را منتفی میکند و بخش خصوصی اگر نباشد اول اینکه سرمایه هایش را از کشور خارج میکند و دوم اینکه شغل ایجاد نمیشود و ما با بیکاری و رکود گسترده همواره مواجه هستیم. بنابراین به نظرم شرط لازم خروج کشور از بحران کنونی خارج شدن این نهادها از اقتصاد کشور است.

 بعد از جنگ دو تغییر ایدئولوژی در کشور شکل گرفت اول در حوزه اقتصاد. با نگاهی به شعارهای دهه اول انقلاب و همچنین با نگاه به تعهدات قانون اساسی در می یابیم که جوگیری های اساسی اقتصادی باید به سمت منابع عموم مردم معطوف باشد. در قانون اساسی دولت موظف است ایجاد شغل کند، آموزش و پرورش و آموزش عالی، خدمات سلامت تمامی رایگان باشد؛ زیرا بخش عمده ای از جمعیت کشور امروز قادر نیست بتواند نیازهای سلامت و خدمات سلامت خود را مرتفع کند.

اما همواره و به خصوص سالهای اخیر شاهد گرسنگی جمعیت بزرگی از کشور هستیم. بنابراین سوتغذیه به مرحله گرسنگی رسیده است که این مسائل آسیبهای جدی به همراه دارند. با گسترش فقر آسیبهای اجتماعی افزایش می یابد، امنیت اجتماعی مختل شده به طوریکه امروز میزان امنیت اجتماعی نسبت به جنگ تحمیلی قابل مقایسه نیست.

دلیل این عدم امنیت در کجاست؟

در زمان جنگ محرومیتها و نابرابری ها به این حد گسترده نبود و مردم تا به این اندازه در مضیقه و فقر اقتصادی نبودند. اما امروز فاصله طبقاتی به حدی رسیده که طبقه متوسط از بین رفته و اشراف زادگانی در طبقه بالا و گرسنگانی در طبقه پایین قرار گرفته اند. از این رو به نظرم یکی از راه حلهای کشور پاسخ به این نابرابری های فاحش و کاهش این نابرابری هاست؛ این کاملا امکان پذیر است برخلاف ادعاهایی که برخی مسئولان دارند که کمبود منابع داریم، تمامی توجیه است.

در مجموع می توان گفت شرط لازم برای اصلاحات اقتصادی خروج نهادهای حاکمیتی از اقتصاد کشور است.این نهادها دارای هزاران بنگاه فعال بوده و تماما دارای سهام های فراوان هستند که این سهام ها باید بین مردم توزیع شود. دولت می تواند این سرمایه ها را بین جوانان توزیع کند و در اختیارشان برای ایجاد شغل قرار دهد به عبارتی تمامی این منابع در داخل کشور باید سرمایه گذاری شود زیرا بهترین برنامه فقرزدایی، ایجاد اشتغال است.با این اتفاق مردم با دسترنج خودشان صاحب درآمد می شود و لازم نیست صدقه و یارانه بگیرند.