ریشه‌های اصلی چالش‌های اقتصادی

حمید زمان‌زاده
کارشناس اقتصادی

در حال حاضر با توجه به آنچه اظهار شده است، دلیل استیضاح وزیر اقتصاد به مسائل ارزی و تورمی باز می‌گردد.  بحث ارز، ارتباط مستقیمی با عملکرد وزیر اقتصاد ندارد. امروز ما در شرایطی قرار داریم که عمده مشکلاتی که در بازار ارز آزاد به وجود آمده است به علت ریسک‌های سیاسی و تحولات خارجی است. برای مثال تغییر دولت در ایالات متحده و آمدن ترامپ به روی کار و اعمال سیاست فشار حداکثری به ایران از سوی ترامپ و از طرف دیگر پیش بینی اینکه به نظر می‌رسد مذاکرات در آینده نزدیک محقق نخواهد شد، دست روی هم گذاشته و باعث شده که ارز در بازار آزاد با نوسانات بالا روبرو شود.
بی شک راهکار این مسائل، استیضاح وزیر اقتصاد یا مسائلی از این دست نیست؛ چراکه ریشه این تحولات مربوط به عملکرد وزیر اقتصاد نمی‌شود و استیضاح زمانی موثر است که عملکرد یک وزیر ضعیف باشد و ما پیش بینی کنیم که با آمدن شخصی دیگر این عملکرد اصلاح شود.بنابراین، مسائلی که در ماه‌های اخیر در اقتصاد کشور رخ داده است، ریشه در عملکرد وزیر اقتصاد ندارد. از سوی دیگر متولی مبحث ارز و مسائل ارزی در کشور، بانک مرکزی است با این حال ریشه این تحولات در بازار ارز و اقتصاد را نیز نمی‌توان به عملکرد بانک مرکزی ارتباط داد؛ اگرچه برخی سیاست‌ها ممکن است شرایط را تشدید کند، اما اینکه تصور کنیم با وجود مسائلی مانند تحولات سیاسی و بین‌المللی و ریسک‌های موجود سیاسی، بتوان بازار ارز و اقتصاد را بدون چالش مدیریت کرد نیز، از نگاه علمی و اقتصادی منطقی نیست؛ به عبارتی تا فکری به حال مسائل و ریشه‌های اصلی چالش‌های اقتصادی نشود، نمی‌توان انتظار داشت، یک مدیریت اثرگذار در بازار و اقتصاد اعمال کرد.  
نکته اصلی در حال حاضر این است که اگر بحث استیضاح وزیر اقتصاد به نتیجه برسد، به مراتب مشکل بیشتر خواهد شد چراکه موجب تضعیف دولت و برنامه‌های اقتصادی دولت خواهد شد و علاوه بر آن زمینه دوستگی را فراهم می‌کند که بر اقتصاد و شرایط اقتصادی اثرگذار خواهد بود.  
در حال حاضر در برخی از محافل این گفتمان مطرح شده که موضوع استیضاح وزیر بیشتر جنبه سیاسی داشته باشد و به نظر می‌رسد که مسائل سیاسی به موضوع مسئله ارز و بازار آزاد ارز که ریشه آن در عملکرد وزیر اقتصاد نیست، ارتباط یافته و برخی این موضوع را بهانه کرده‌اند که وزارت اقتصاد عامل ایجاد بازار ارز توافقی است و معتقدند که بازار ارز توافقی با حمایت وزیر اقتصاد محقق شده و همین بازار باعث شده است که نرخ ارز افزایش پیدا کند. این موضوع، تعبیر مناسبی نیست چراکه در چند وقت اخیر، نرخ ارز در بازار ارز توافقی در یک محدوده تقریبا ثابت مانده و نوسان بالایی ندارد و در زمانی که بیشترین نوسان نرخ ارز در بازار آزاد رخ داده است، نرخ ارز در بازار توافقی نوسان بالایی را تجربه نکرده است که همین موضوع نشان می‌دهد نوسان رخ داده در بازار ارز ارتباطی با بازار ارز توافقی ندارد.
اگر این منطق درست باشد که بازار ارز توافقی و انتقال ارز نیما به بازار توافقی باعث و عامل ایجاد نوسانات ارزی در بازار آزاد شده باشد، باید این سوال را مطرح کرد که چرا زمانی که نرخ ارز در بازار ارز توافقی افزایشی نبوده و نوسانی را تجربه نکرد، بیشترین نوسان ارزی در بازار آزاد رخ داده است. در حالی که همانطور که گفته شد، بازار ارز توافقی نوسانی را تجربه نکرده و تقریبا در یک محدوده ثابت و یا کم نوسان باقی مانده است..