چشم انداز حل چالش های بودجه ای

کامران ندری
اقتصاددان

بیشترین هزینه‌های بودجه برای دولت مربوط به حقوق و دستمزد است که دولت ملزم است آن‌ها را پرداخت کند و اعداد و ارقام آن در حوزه‌های مختلف فرق می‌کند. یعنی در بخش آموزش و پرورش شما یک مبلغی را باید پرداخت کنید و در بقیه دستگاه‌های دولت مبالغی دیگر  در واقع بیشترین هزینه‌ها در بودجه هزینه‌های جاری مربوط به حقوق و دستمزد است و نمی‌توان هم از پرداخت آن‌ها چشم پوشی کرد. بنابراین وقتی کسری بودجه وجود دارد عمدتاً اولویت با پرداخت و تأمین هزینه‌های جاری است و از هزینه‌های عمرانی کم می‌شود تا هزینه جاری پرداخت شود. کم کردن تعداد شاغلین در بخش دولتی خیلی کار ساده و آسانی نیست ضمن اینکه دولت باید صبر کند تا این نیروی کار بازنشسته شوند و وقتی هم که بازنشسته می‌شوند نیازمند دریافت مستمری و تامین هزینه برای این بخش است. در حالیکه همین الان هم صندوق‌های بازنشستگی یا تأمین اجتماعی با مشکلاتی برای عمل به تعهداتشان مواجهند و نیازمند دریافت بودجه از دولت هستند؛ بنابراین در حال حاضر کم کردن تعداد کارکنان سخت است مگر اینکه از یک سری از هزینه‌های غیر دستمزدی دولت بتواند هزینه‌ها را کاهش بدهد. مثلاً در زمینه تأمین هزینه سلاح و ادوات نظامی که البته با توجه به شرایط فعلی کشور حذف این موارد کار سخت و دشواری است و البته اجرای همه این‌ها ناممکن نیست، بلکه نیاز به برنامه‌ریزی بلند مدت دارد و یکباره نمی‌توان بودجه‌ها را حذف یا به طور چشمگیر کم کرد. برای این قبیل اقدامات نیاز است دولت در سیاست خارجی خود تغییراتی را انجام دهد و توافقاتی را با کشور‌های دیگر کند تا هزینه‌ها تأمین و درآمد بودجه افزایش پیدا کند. ما نمی‌توانیم در بودجه ۱۴۰۴ به یکباره بخشی از هزینه‌ها را کاهش دهیم. تعدیل نیرو به راحتی در کوتاه مدت امکان‌پذیر نیست و همینطور خیلی از هزینه‌هایی هم که ما در حال پرداخت آن هستیم هزینه‌های واجب و ضروری است بنابراین باید روش‌های جدید برای پرداخت آن‌ها اتخاذ کنیم تا هزینه‌های دولت کم شود.